Hoewel ik inmiddels 58 ben, leer ik nog steeds. Misschien zelfs wel meer dan pakweg tien jaar geleden. Een van de dingen die ik onlangs ontdekte, is dat ik iets wat ik eerder wel kon, opeens niet meer onder de knie had.

Een half jaar geleden kreeg ik bijvoorbeeld bij een krantenabonnement een gratis iPad cadeau. Ik zocht in de meegestuurde gebruiksaanwijzing uit wat ik er allemaal mee kon en wat ik moest doen om dat voor elkaar te krijgen. Het duurde niet lang of ik kon er redelijk mee overweg (vond ik zelf). So far, so good. Vervolgens legde ik het apparaat in een la en vergat het. Je raadt het al: onlangs haalde ik hem weer eens tevoorschijn, maar ik had geen idee meer hoe hij werkte. Ik kon weer van voren af aan beginnen. Ik had simpelweg stap 3 van het leren overgeslagen. Dom!

Leren in drie stappen
De conclusie was snel getrokken: als je iets leert en dat vervolgens ‘in een la stopt’, vervaagt het. Leren doe je namelijk in drie stappen: aanleren, toepassen en herhalen. Die laatste stap doe je net zo lang tot het een automatisme is geworden. Het grote verschil tussen leren en aanleren is dat het in het laatste geval beklijft en steeds weer in de praktijk kan worden gebracht. Met andere woorden door het (een toets, een handeling of een techniek) in de praktijk toe te passen, wordt het een onderdeel van je gedrag. Deze drie stappen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Als je één van de drie stappen overslaat (zoals ik deed met die nieuwe iPad), leer je niets.

Herhalen, herhalen, herhalen
Met andere woorden: herhalen is de belangrijkste stap om echt te leren. Want echt leren betekent niet alleen dat je weet hoe het moet, maar vooral dat je het geleerde in je leven of je gedrag hebt geïmplementeerd. Dat je als het ware een stuk gereedschap hebt toegevoegd aan je gereedschapskist en dat je dat op elk gewenst moment weer tevoorschijn kunt toveren om je leven gemakkelijker te maken.

Op school
Op school is dat precies hetzelfde. Als je iets hebt geleerd, maar dat niet of te weinig toepast, verdwijnt het langzaam maar zeker uit je systeem. Dat geldt voor kennis, maar ook en vooral voor de vaardigheden, bijvoorbeeld reflecteren, plannen, samenvatten etc. Als de vaardigheden in de mentorles of studieles worden aangeleerd, maar niet worden toegepast in de vakles, levert het niet of nauwelijks rendement op. In het tegenovergestelde geval voeg je steeds een nieuw stuk gereedschap aan je gereedschapskist toe met behulp waarvan je betere prestaties behaalt in de vakles. Dat is een win/win situatie, voor de leerling, maar zeker ook voor de vakdocent.

Heb jij wel eens een situatie gehad waar je de drie stappen van het leren niet of juist wél goed gebruikte?