We vernieuwen ons lesmateriaal. We hebben ons al (her)verdiept in hoe je nou eigenlijk vaardigheden leert, uit welke onderdelen het nieuwe lesmateriaal gaat bestaan en wat je moet kunnen doen met het materiaal (differentiëren bijvoorbeeld). Tijd nu voor de inhoud! In deze blog laat ik zien hoe we tot een nieuwe indeling voor vaardigheden zijn gekomen.

Op zoek naar de belangrijkste vaardigheden
Wat zijn nou de belangrijkste (studie)vaardigheden die leerlingen op de middelbare school en in hun leven na school moeten beheersen? Dat was de vraag waar we mee startten. We begonnen een zoektocht naar vaardigheden…

1. Officiële documenten
   Als eerste gingen we op zoek naar vaardigheden in de kerndoelen en examenprogramma’s. Maar er bestaat geen letterlijk kopje ‘Vaardigheden’ in deze documenten. Toch zijn vaardigheden in veel gevallen een voorwaarde voor leren en wordt het belang ervan erkend (denk maar aan de huidige aandacht voor 21st century skills). Toch nog maar een keer die officiële documenten onder de loep nemen dus. En wat blijkt? Als je er met een marker doorheen gaat, worden voor de verschillende vakken heel wat benodigde vaardigheden genoemd. En deze vaardigheden worden ook nog eens bij meerdere vakomschrijvingen genoemd. Denk aan: presenteren, communiceren, samenwerken, informatievaardigheden etc.
2. 21st century skills
   De belangrijkste studievaardigheden die je terugziet in het lijstje van 21e eeuwse vaardigheden zijn: communiceren, samenwerken en ict-geletterdheid (waaronder informatievaardigheden vallen). Deze hebben we dus toegevoegd aan onze verzameling.
3. Gezond verstand
   Omdat we vonden dat er nog wat miste, hebben we met een stukje gezond verstand hier een daar wat geherformuleerd en toegevoegd, denk bijvoorbeeld aan leerstrategieën (helemaal rechts op de foto). Leerstrategieën zie je weinig terug in de kerndoelen, maar zijn wel belangrijk voor ‘leren leren’, denk bijvoorbeeld aan samenvatten, woordjes leren, tekstbegrip, …

Oké en dan?
Tja, dan heb je dus een hele verzameling verschillende omschrijvingen van vaardigheden. Om ze te organiseren hebben we de vaardigheden die in de onderbouw en in de bovenbouwprogramma’s voor vmbo en havo/vwo werden genoemd op aparte post-its geschreven en zie hier het resultaat:

Wat zie je hier eigenlijk?
Als je van boven naar beneden kijkt, zie je telkens dezelfde kleur papier terugkomen. Dus van links naar rechts: geel, wit, groen etc. Dit geeft aan dat de vaardigheid terugkomt in zowel onderbouw als bovenbouw. Een mooi aanknopingspunt voor doorlopende leerlijnen dus!

Met de kerndoelen/eindtermen, 21e eeuwse vaardigheden en een stukje gezond verstand, komen we uiteindelijk tot deze lijst van vaardigheden die zowel in de onderbouw als bovenbouw belangrijk blijken te zijn:

• Plannen
• Presenteren
• Samenwerken
• Communiceren
• Informatievaardigheden
• Reflecteren
• Leerstrategieën
• (Onderzoeksvaardigheden)

Doorlopende leerlijnen
De volgende stap was om voor deze vaardigheden doorlopende leerlijnen uit te werken. Dit hebben we gedaan met behulp van leerlijnen die SLO heeft ontwikkeld en met onze eigen toevoegingen. Neem bijvoorbeeld informatievaardigheden: welke basics moet een eersteklasser onder de knie krijgen? Wat komt er vervolgens in leerjaar 2 en 3 bij? Zo komt straks in elk leerjaar elke vaardigheid terug, maar dan elke keer met meer verdieping, uitdaging of zelfstandigheid. Zo gaan leerlingen de vaardigheden echt beheersen en krijgen ze een steeds uitgebreider arsenaal aan mogelijkheden binnen deze vaardigheden.

Kortom, we werken aan een grondig pakket basisvaardigheden die je nodig hebt voor leren en leven in de 21e eeuw!

Kun je je vinden in deze vaardigheden of heb je er nog aanvullingen op? Laat ’t weten in een reactie!