Het is natuurlijk goed dat je als docent sterk in je schoenen staat, in je werkwijze gelooft en soms eens voet bij stuk houdt. Toch is het denk ik belangrijk om dit te balanceren met momenten waarop je je kwetsbaar opstelt. Niemand weet alles, niemand heeft altijd gelijk, en niemand doet alles in een keer goed. Hoe eerlijker je hiermee omgaat, hoe fijner je met pubers kunt werken, zo merk ik dagelijks op mijn huiswerkinstituut.

De alwetende docent

Het is geweldig inspirerend om te luisteren naar iemand die veel over een bepaald onderwerp weet. Een grote schat aan kennis die ook nog eens met passie wordt overgebracht zullen leerlingen snel waarderen. Er is echter niets zo irritant als iemand die denkt alles wel te weten. Arrogantie wordt door niemand gewaardeerd, maar door jongeren nog het allerminst.
Complimenteer een leerling als hij/zij je een vraag stelt waar je het antwoord niet op weet. Beloof het te gaan uitzoeken, daag de leerling uit om zelf het antwoord te vinden, of filosofeer samen verder over het onderwerp. Als leerlingen erachter komen dat je ze flauwekul verkoopt, kun je het vrij snel schudden met het vertrouwen. Als huiswerkbegeleider krijg ik erg vaak vragen waarop ik het antwoord niet direct weet – je kunt nu eenmaal niet op alle gebieden expert zijn. Mijn leerlingen weten in welke vakken ik goed ben en in welke niet. Én ze weten dat ik hoe dan ook net zo lang met ze meedenk of meezoek tot ze het snappen. Daarnaast is het altijd leuk als ze bij hun vakdocent navraag hebben gedaan en de volgende dag aan mij kunnen uitleggen hoe het zit.

Zwakke punten

Mijn leerlingen weten niet alleen welke vakken niet mijn pakkie-an zijn, maar kennen ook bepaalde andere zwakke punten. In theorie maakt me dat kwetsbaar voor pesterijen, maar in de praktijk versterkt het de band tussen mij en mijn leerlingen, en het maakt het werk een stuk prettiger. Zo weten ze bijvoorbeeld dat ik er erg slecht tegen kan als mensen schreeuwen of met hun vingers knakken, en dat ik mijn aandacht écht maar bij een persoon tegelijk kan houden. Er wordt dus rustig gepraat, leerlingen knakken hun vingers met het risico dat ik ze mijn dodelijkste blik zend (waar ze toch altijd wel een beetje om moeten lachen), en ze wachten met het trekken van mijn aandacht tot ik met iemand anders klaar ben. Dat laatste betekent, weten ze, dat ik ook hen op hun beurt mijn onverdeelde aandacht geef. Verder betekent praten over de dingen die je lastig vindt dat je een klimaat schept waarin ook leerlingen dit kunnen doen. Je kunt ze vertellen dat het oké is om aan te geven dat ze iets lastig vinden, maar nog beter werkt het om zelf het goede voorbeeld te geven.

Sorry zeggen

Vaak voel je een drempel als het gaat om je excuses aanbieden. Niet als je op iemands teen hebt gestaan, maar wel als er ruzie is geweest, als je iets koppig hebt volgehouden, of als je de ander nog iets kwalijk neemt. Sorry zeggen voor ‘jouw deel’ voelt al snel ontzettend kwetsbaar. Toch is dit een van de allerbelangrijkste dingen in de communicatie met pubers. Als je fouten maakt, moet je die onderkennen en je verontschuldigen. Koppigheid zal nooit een wenselijk effect hebben op je band met je leerlingen en op de hoeveelheid kennis die je kunt overdragen. En het is me nog nooit, nooit overkomen dat wie dan ook van een kwetsbare ‘sorry’ gebruik heeft gemaakt om me pijn te doen. Leerlingen waarderen het, vergeven snel, en zullen zelf ook sneller geneigd zijn sorry te zeggen voor zaken waar zij spijt van hebben.

Gelijkwaardigheid

De docenten waar ik zelf de warmste herinneringen aan heb, zijn de docenten die zich af en toe kwetsbaar opstelden. De docent Nederlands die aangaf van slag te zijn omdat haar man in het ziekenhuis lag. De docent economie die zo’n moeite had om niet af te dwalen dat hij ons om hulp vroeg. De docent Frans die verzuchtte dat ze zich zo kaal voelde omdat ze vergeten was haar oorbellen in te doen. Docent en leerling zijn niet volledig gelijk. Als docent heb je de leiding, en dat is om vele redenen ook goed. Maar gelijkwaardig ben je wel. Jullie zijn beiden mens, hebben betere en slechtere eigenschappen, en maken fouten. Alleen een leerling die ook jou als mens te zien krijgt, zal ontvankelijk zijn voor jouw kennis en adviezen.

In mijn volgende blog schrijf ik over een serieus en belangrijk onderwerp, waar alle docenten vroeg of laat mee te maken krijgen. Wat doe je als je bij een leerling psychische problemen vermoedt, en hoe herken je een leerling die hulp nodig heeft? Als je voor die tijd meer wilt weten over mijn werk, kijk dan op www.flowhuiswerk.nl.