Afgelopen weekend ontmoette ik in Amsterdam een Spaanse vriendin. We hebben elkaar leren kennen in onze studietijd in Engeland en hadden elkaar vijf jaar niet gezien. Heerlijk om samen herinneringen op te halen! In dat ene uurtje bijpraten kwamen er wonderbaarlijk veel culturele (en daarbij horende maatschappelijke) verschillen boven. Van onzekerheid op de Amsterdamse huurfiets tot verschillen in (noodzakelijke) woonsituaties: we leven duidelijk een totaal verschillend leven. Maar toch zaten we gewoon naast elkaar op een Amsterdams terras, met een kop koffie: twee vriendinnen.

Sociale en culturele vaardigheden?
Kennisnet omschrijft de vaardigheden als het ‘in staat zijn om met mensen van verschillende etnische, sociale, organisatorische en politieke achtergrond effectief samen te leren, werken en te leven’.

Waarom?
Moet ik dit nog uitleggen? In het kort: de wereld wordt steeds ‘kleiner’, onder andere door de mogelijkheden met nieuwe media. Deze ‘netwerksamenleving’ brengt veel diversiteit met zich mee. Kennisnet zegt: kennis van jezelf en de ander is van belang om tot productief samenwerken en goed samenleven te komen. Op deze blog zijn inmiddels veel dingen geschreven over sociale en culturele vaardigheden. Daarom zal ik een korte beschrijving geven van de benodigde visieontwikkeling op scholen, ideeën voor het curriculum en de rol van de docenten. Daarbij zal ik een overzicht geven van interessante blogs over deze vaardigheden: doe er je voordeel mee!

Visieontwikkeling
Denk na over of je aan deze vaardigheden wilt werken in een aparte les (bijv. in het mentoruur) of dat je het verwerkt in de bestaande vaklessen. Werk de keuze uit: met welk materiaal wordt gewerkt, hoe wordt hier precies aandacht aan besteedt en in welke vakken worden welke aspecten belicht? En hoe bereid je de docenten goed voor?

Het curriculum
Om aan deze vaardigheid te werken kun je bijvoorbeeld materiaal gebruiken over sociaal-emotionele vaardigheden en wereldburgerschap (suggesties voor lesmateriaal en interessante publicaties rondom wereldburgerschap staan in deze blog). Daarnaast bieden vakken als maatschappijleer (internationale politieke samenwerking, multiculturele samenleving), aardrijkskunde (emigratie), geschiedenis (van diverse culturen) en Nederlands (communicatie) duidelijke ingangen om met dit onderwerp aan de slag te gaan. Denk daarna aan de kansen binnen het vak CKV (erfgoed, begrip voor waarde van culturele verschillen).

Deskundigheid docenten
Om goed aan deze vaardigheid te kunnen werken dienen de docenten goed te begrijpen waar het om gaat. Zorg dus dat er duidelijke richtlijnen en eisen zijn rondom deze vaardigheid: wat wordt van de leerlingen verwacht? Concretiseer deze vaardigheid eventueel in overleg met het team. Daarnaast moeten de docenten zich zelfverzekerd genoeg voelen om deze enigszins ‘softe’ vaardigheid aan de leerlingen te leren. Niet voor elke docent zal dit automatisch gaan. Bereid ze hier dus op voor, door bijvoorbeeld een training aan te bieden. Tumult biedt deze trainingen aan. Wil je weten waarom? Dat lees je in deze blog.

Meer lezen over sociale en culturele vaardigheden?

• Meer lezen over wereldburgerschap? Op deze blog staat een hele serie over wereldburgerschap, waaronder deze: Wereldburgerschap, waarom?
• Sociale vaardigheden tussen leraar en leerling: hoe geef je daar vorm aan als docent? Lees het blog Werken aan karakter en vertrouwen.
• Waarom sociaal-emotionele vaardigheden? Daarom! 
• Ellen Galinsky verwoordt het belang van deze vaardigheden in haar ‘seven essential life skills’.
• Aan de slag met leerlingen en ouders, met hun emoties? Check deze blog, als uitbreiding op bijbehorende lesbrief ‘Eerste hulp bij … jouw emoties’.
• Meer over samenwerken in een omgeving vol diversiteit!

Hoe zou jij de sociale en culturele vaardigheden in jouw vak willen stimuleren? Deel je ideeën hieronder.

Foto: Bert Kaufmann